سوال : این حوضی (حوض کوثر) که می گویید در قیامت هست حوض آب است ؟ در قران که به چنین حوضی اشاره نشده است. الله متعال که آیه های زیادی را در قران در وصف قیامت آورده اند.
پاسخ: واژه کوثر یک معنی جامع و وسیعی دارد و به معنی خیر فراوان است، مفسران در ذیل آیه «انا اعطیناک الکوثر; ما به تو کوثر عطا کردیم» (1) معانی و مصداقهای مختلف و متعدد ذکر نمودهاند، یکی از آنها این که منظور از آن حوض کوثر است، در روایت آمده وقتی که سوره کوثر نازل شد، پیامبر (ص) بر فراز منبر رفت و این سوره را تلاوت کرد، وقتی که پایین آمد، اصحاب عرض کردند: «کوثر چیست که خداوند به تو عطا کرده است؟» آن حضرت در پاسخ فرمود: «نهری است در بهشت، سفیدتر از شیر و صافتر از قدح (بلور)، در دو طرف آن قبههایی از در و یاقوت قرار دارد...» (2) نیز روایتشده: انس بن مالک میگوید: رسول خدا (ص) به میان ما آمد، او را خوشحال دیدیم، از راز آن پرسیدیم، فرمود: هم اکنون سورهای بر من نازل شد، آنگاه سوره کوثر را خواند، سپس فرمود: آیا میدانید کوثر چیست؟ عرض کردیم خدا و رسولش بهتر میداند، فرمود: «کوثر نهری است که خداوند خیر و برکت فراوانی آن را به من خبر داده است، آن نهر همان حوضی است که امت من در روز قیامت، در کنار آن میآیند، در کرانه آن ظرف هایی به عدد ستارگان آسمان وجود دارد، گروهی از امت من کنار آن میآیند، به خدا عرض میکنم: «اینها، از امت من هستند» (پس اجازه بده از آب این حوض بنوشند) خداوند میفرماید: تو ندانی که این افراد بعد از تو (با خاندانت) چه کردند، و چه حادثههای تلخی پدیدار ساختند؟» (3)
توضیح بیشتر درباره حوض کوثر
از روایات اهل تسنن و تشیع، فهمیده میشود که حوض کوثر بخشی از بهشت است که در روز قیامت پدیدار میشود، و بسیار عمیق و بزرگ و وسیع است، به طوری که بین مشرق و مغرب را فرا گرفته است، آب آن بسیار شیرین، زلال، لطیف و صاف است، هر کس از آن بنوشد، دیگر تشنه نمیگردد، و از کسانی است که وارد بهشت میشود، ساقی اصلی کوثر، شخص رسول خدا (ص) است، و آن حضرت در همان جا، حضرت علی (ع) را جانشین خود در آب دادن به افراد نموده است، و طبق بعضی از روایات، خود حضرت علی (ع) ساقی کوثر است، و شیعیان و دوستانش را از آب کوثر مینوشاند، ولی دشمنان و منافقان را از آنجا طرد میکنند، بیآن که آنها از آن آب بنوشند، با این که سخت تشنه هستند. و در تعبیر دیگر آمده: آن حضرت، منافقان و مخالفان را با عصای عوسج (که از درخت تیغ دار به دست آمده) آن چنان از حوض کوثر دور میکند، که شتر گم شده و غریب را صاحبش از آب دور میسازد.
از ابن عباس روایتشده: هنگامی که سوره کوثر بر رسول خدا (ص) نازل شد، علی (ع) از آن حضرت پرسید: «کوثر چیست؟» پیامبر (ص) در پاسخ فرمود: «نهری است که خداوند به وسیله آن بر من کرامت و امتیاز بخشیده است.» علی (ع) عرض کرد: ای رسول خدا! این نهر، بسیار ارجمند است، آن را برای ما تعریف کن، پیامبر (ص) فرمود: «آری ای علی! کوثر نهری است که در زیر عرش الهی جریان دارد، آب آن سفیدتر از شیر، و شیرینتر از عسل، و لطیفتر از روغن است، ریگهای درون آن از زبرجد و یاقوت و مرجان است، علف آن زعفران، و خاک آن مشک خوشبو و پایههای آن در زیر عرش استوار شده است.» سپس رسول خدا (ص) دستش را آرام بر پهلوی علی (ع) زد و فرمود: «ای علی! این نهر برای من و برای تو و برای دوستان تو بعد از من میباشد.» و مطابق روایت دیگر از ابن عباس، عمق این حوض به اندازه هفتاد هزار فرسخ است. (4)
حضرت علی و حوض کوثر
در این جا برای روشن شدن بیشتر، نخست نظر شما را به چند روایت - که از طریق روایات اهل تسنن نقل شده، و بیانگر برتری حضرت علی (ع) بر همه اصحاب، و خلافت آن حضرت میباشد - جلب نموده و سپس به نقل چند روایت از شیعه میپردازیم:
1- رسول خدا (ص) به حضرت زهرا (س) فرمود: «یا فاطمة! انی غدا مقیم علیا علی حوضی و صاحب لوای...; ای فاطمه! من فردای قیامت، علی (ع) را بر حوض کوثر منصوب میکنم، که او پرچمدار من است.» (5)
2- نیز فرمود: «اعطیت فی علی خمسا هن احب الی من الدنیا و ما فیها... و اما الثالثة فوقف علی عقر حوضی، یسقی من عرف من امتی; در مورد علی (ع) به من پنج امتیاز داده شده که آنها برای من محبوبتر است از دنیا و آنچه در دنیا است...، سومی آن این است که علی (ع) بر پایانه حوض من میایستد، و آنان را که از امت من به نیکی میشناسد، از آب آن مینوشاند.» (6)
3- نیز به علی (ع) فرمود: «انک غدا علی الحوض خلیفتی، و انک اول من یرد علی الحوض; تو فردای قیامتبر حوض کوثر جانشین من هستی، و تو نخستین کسی هستی که در کنار حوض بر من وارد میگردی.» (7)
4- نیز فرمود: «والذی نفسی بیده، انک لذواد عن حوضی یوم القیامة تذود کما یزاد البعیر الضال عن الماء بعصا معک من عوسج; تو در قیامت واردین بر حوض من (از منافقان و کفار) را با عصای عوسج که به همراه داری رد میکنی، همان گونه که شتر غریب و گم شده، از آب رد میشود.» (8)
5- رسول خدا (ص) در ضمن گفتاری در شان علی (ع) فرمود: «علی (ع) صاحب حوض من است، دشمنانش را از آن دور میکند، و به دوستانش از آب آن مینوشاند، کسی که از آن آب ننوشد، همیشه به طور ابدی، تشنه میماند، و هرگز سیراب نمیشود، و کسی که از آن شربتی بنوشد، دیگر رنجی نمیبرد، و هرگز تشنه نمیشود.» (9)
6- نیز فرمود: «... کوثر، نهری در بهشت است که عرض وطول آن بین مشرق و مغرب است، هر کس از آن بنوشد دیگر تشنه نمیشود، هر کس با آب آن وضو بسازد، آن چنان پاک میشود که غبار بر او نمینشیند، آن کس که عهد مرا شکسته، و در قتل اهلبیت من شرکت نموده باشد از نوشیدن آب آن محروم خواهد شد.» (10)
آخرین سخن آن که پیامبر (ص) فرمود: «من لم یؤمن بحوضی فلا اورده الله حوضی; کسی که معتقد به وجود حوض کوثر من در قیامت نباشد، خداوند او را بر آن وارد نمیکند.» (11)
1. کوثر، 1.
2. مجمع البیان، ج10، ص549.
3. صحیح مسلم، طبق نقل مجمع البیان، ج10، ص549.
4. مجالس شیخ مفید، ص173; بحار، ج8، ص18 و 25.
5. مناقب ابن مغازلی شافعی، ص151و 188.
6. ذخائر العقبی، ص155; فضائل الصحابه ابن حنبل، ج2، ص661.
7. مناقب ابن مغازلی شافعی، ص238.
8. تاریخ دمشق، ج42، ص140; مناقب خوارزمی، ص109.
9. امالی شیخ صدوق، ص168; بحارالانوار، ج8، ص19.
10. بحار، ج8، ص24.
11. احتجاج طبرسی، مطابق مدرک قبل، ص19.
[ پنج شنبه 91/5/26 ] [ 12:37 صبح ] [ جلال ]